22.01.2003 r., godz.10:45 - 12:00
żródło: http://przystaneknauka.us.edu.pl/sites/default/files/field/image/czarna_dziura.jpg
WYKŁAD 9:
CZARNE DZIURY W GALAKTYCE
prof. dr hab. Edwin Wnuk
Wydział Fizyki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Film:
|
Odbiór obrazu wideo w tym oknie wymaga zaktualizowanej w przeglądarce instalacji wtyczki Wykład oraz jego transmisję i postprodukcję DVD |
Streszczenie:
Czarne dziury to najbardziej tajemnicze obiekty we Wszechświecie. Budzą wielkie zainteresowanie, a zobaczyć ich nie można. Ich istnienie, opierając się na newtonowskiej teorii grawitacji, sugerowali już John Michell w 1783 roku i Pierre Laplace w roku 1798. Obecne modele czarnych dziur opierają się na ogólnej teorii względności sformułowanej przez Alberta Einsteina. Na podstawie tej teorii można pokazać, że dowolna ilość materii odpowiednio skompresowana w przestrzeni ograniczonej powierzchnią kuli o krytycznym promieniu, nazywanym promieniem Schwarzschilda, nigdy nie może wysłać na zewnątrz żadnego sygnału. Jak zatem zaobserwować czarne dziury skoro promieniowanie świetlne, ani żadne inne promieniowanie elektromagnetyczne nie może wydostać się z tych obiektów? Do niedawna astronomom nie udawało się udowodnić obserwacyjnie istnienia czarnych dziur. Od kilku lat coraz częstsze są jednak doniesienia potwierdzające ich istnienie. Z jednej strony gigantyczne czarne dziury o masach rzędu milionów mas Słońca występują w jądrach niektórych galaktyk (a może we wszystkich), z drugiej stwierdzono istnienie czarnych dziur o masach pojedynczych gwiazd. Czarne dziury o masach pośrednich zawierają prawdopodobnie gromady kuliste w swych jądrach. Wykład będzie dotyczył czarnych dziur występujących w naszej Galaktyce. Na początku wykładu zostaną wyjaśnione podstawowe pojęcia związane z czarnymi dziurami. Przedstawiona tez zostanie pokrótce budowa naszej Galaktyki, czyli Układu Drogi Mlecznej. Następnie zostaną omówione metody obserwacji, które mogą potwierdzić istnienie czarnych dziur, a także najnowsze wyniki tych obserwacji. W szczególności, przedstawione będą ostatnie doniesienia o gwiazdowych czarnych dziurach w najbliższym naszym otoczeniu w Galaktyce (tzw. mikrokwazary), a także potwierdzenie istnienia czarnej dziury o masie ok. 2.6 masy Słońca w jądrze Galaktyki. Omówione zostaną wyniki obserwacji wykonanych w ESO opublikowane w czasopiśmie Nature 17 października 2002 roku, a także najnowsze wyniki obserwacji wykonanych przez satelitarne obserwatoria Chandra (na orbicie od roku 1999) i Integral (na orbicie od października 2002).
Sylwetka:
Edwin WNUK jest profesorem na Wydziale Fizyki UAM, kierownikiem Obserwatorium Astronomicznego UAM w Poznaniu. Jego zainteresowania naukowe dotyczą głównie dynamiki naturalnych i sztucznych ciał Układu Słonecznego, a także wykorzystania sztucznych satelitów Ziemi do badań geodezyjnych i geofizycznych. W tym zakresie opublikował kilkadziesiąt artykułów naukowych. Współpracuje z ośrodkami naukowymi w Europie, USA i Brazylii. Wygłosił wiele referatów na międzynarodowych kongresach i konferencjach naukowych. Także aktywnie popularyzuje astronomię wygłaszając liczne wykłady dla różnych środowisk. Jest autorem między innymi I tomu Wielkiej Encyklopedii Geografii Świata zatytułowanego "Planeta Ziemia".
