12.12.2007 r., godz.10:45 - 12:00
żródło: https://wallpapersite.com/
WYKŁAD 43:
W ŚWIECIE MANIPULACJI, REKLAMY I PODSŁUCHÓW CZYLI JAK KOMUNIKUJĄ SIĘ PTAKI
prof. dr hab. Tomasz Osiejuk
Wydział Biologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Film:
|
Odbiór obrazu wideo w tym oknie wymaga zaktualizowanej w przeglądarce instalacji wtyczki Wykład oraz jego transmisję i postprodukcję DVD |
Streszczenie:
Śpiew ptaków kojarzy się zwykle z romantyczną przechadzką o zmroku, w trakcie której - w zależności od płci - bądź to wymyślamy niesamowite rzeczy opowiadając je do ucha pięknej dziewczynie, bądź to wsłuchujemy się w niezbyt sensowny, aczkolwiek miły bełkot chłopaka próbującego nas uwieść. Właśnie wtedy w tle śpiewać może sobie jakiś słowik lub kos, a my często nawet nie zdajemy sobie sprawy, iż jego śpiew, choć tak odmienny od naszej mowy ma z grubsza dość podobne funkcje. Z jednej strony może służyć do tego by przyciągnąć atrakcyjną partnerkę do rozrodu, z drugiej zaś może równocześnie odstraszać potencjalnych rywali.
Badanie śpiewu ptaków, nie jest jedynie zajęciem dla "romantycznego naukowca", który z braku ciekawszych tematów wybrał sobie na obiekt badañ marginalne i nieistotne, choć piękne zjawisko biologiczne. śpiew ptaków jest jednym z najciekawszych rodzajów zachowania, którego poznanie umożliwia nam lepsze zrozumienie mechanizmów ewolucji, w tym szczególnie ewolucji człowieka. Dlaczego? Bo śpiew ptaków jest wyjątkowy! śpiew kilku taksonów ptaków (Oscines czyli tzw. ptaki śpiewające, kolibry i papugi, co daje w sumie około połowy z żyjących 10 tys. gatunków) jest przekazywany z pokolenia na pokolenie kulturowo, poprzez naukę, podobnie jak mowa u człowieka.
Ptaki te, podobnie jak człowiek są pod tym względem wyjątkowe, podobne mechanizmy powstały jedynie u waleni i delfinów oraz niektórych nietoperzy, płetwonogich i słoni. Nawet inne, bliskie nam naczelne jak szympansy czy goryle, nie są w stanie nauczyć się skomplikowanych wokalizacji od innych pobratymców. Ptaki, podobnie jak człowiek, często funkcjonują w tzw. sieciach komunikacyjnych, gdzie równocześnie wiele osobników naraz nadaje i odbiera sygnały dźwiękowe. Dopiero niedawno zdano sobie sprawę, że możliwość podsłuchiwania sygnałów w takich sieciach oraz szanse późniejszego "nielegalnego" wykorzystania tych podsłuchanych informacji, stwarza zupełnie nowy ewolucyjny kontekst, w którym dochodziło do powstawania komunikacji. Gdzie jak gdzie, ale w Polsce wiemy, że dziś polityk powinien liczyć się z tym, że jego rozmówca ma włączony dyktafon w kieszeni.
Podobnie jest w świecie ptaków, poszczególne osobniki musza liczyć się z tym, że sygnał nie zawsze musi przyciągnąć pożądanego partnera, czasem może ściągnąć rywala, pasożyta czy drapieżnika. Kolejnym zjawiskiem bliskim i ptakom i ludziom jest to, że komunikacja u nich nie zawsze ma "uczciwy" charakter. Często sygnał ma charakter blefu, oszustwa, poprzez który jedne osobniki wykorzystują naiwność czy niewiedzę innych. Dzięki nowoczesnej elektronice a w szczególności komputerom i oprogramowaniu, zaczynamy właśnie poznawać detale skomplikowanych systemów komunikacji u zwierząt... i jest to naprawdę pasjonujące.
W trakcie wykładu zaprezentuję najbardziej spektakularne odkrycia ostatnich lat dotyczące porozumiewania się zwierząt.
Sylwetka:
Tomasz OSIEJUK jest profesorem na Wydziale Biologii UAM, gdzie uzyskał stopieñ naukowy doktora (1998) i doktora habilitowanego (2004). Przebywał na wielu krótko i długoterminowych stażach badawczych,m.in. w SWRS Museum of Natural History (USA), Cornell University (USA), Universite Paris-Sud (Francja), University of Life Science (Norwegia). Jest współzałożycielem Zakładu Ekologii Behawioralnej (2004), w którym założył pierwsze w Polsce, nowoczesne laboratorium bioakustyczne. Prowadzi badania dotyczące komunikacji dźwiękowej ptaków. W ostatnich latach stosuje unikalną metodę tzw. macierzy mikrofonowych do badañ nad ortolanem w Norwegii i derkaczem w Polsce. Dzięki czemu możliwe jest zrozumienie reguł rządzących "językiem" w.w. ptaków. Opublikował ponad 100 publikacji naukowych, zrealizował wiele projektów badawczych krajowych i międzynarodowych na terenie Polski, Norwegii, USA i Francji, jest laureatem stypendium zagranicznego FNP.
